خواص دانه و عرق زنیان
قبل از اینکه به سراغ خواندن خواص زنیان بروید باید اول بدانید زنیان چیست. زنیان گیاهی است از دوران باستان در طب سنتی هند مورد استفاده قرار می‌گرفته و سرشار از مواد مغذی و فیبر است. همچنین آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی در آن یافت می‌شود. همچنین جالب است بدانید که طبع زنیان گرم است و به همین دلیل می‌تواند دردهای شکمی ناشی از مصرف غذاهایی با طبع سرد را درمان کند.
۱. مبارزه با قارچ‌ها و باکتری‌ها
دانه‌های زنیان خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی بسیار قدرتمندی دارد. اینطور به نظر می‌رسد که دو ترکیب فعال تیمول و کارواکرول موجود در این گیاه می‌تواند از رشد قارچ و باکتری جلوگیری کند. مطالعات آزمایشگاه نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند با باکتری‌های بسیار خطرناکی مثل اشریشیا کلی (E.coli) و سالمونلا (عامل ایجاد مسمومیت غذایی) مبارزه کند.
در مطالعه‌ی دیگری هم مشخص شد که دانه‌های زنیای در برابر سویه‌های مختلف باکتری‌ها و قارچ‌های مقاوم به چند دارو مثل آلبیکنس، کاندیداکروسی و استرپتوکوک موتانس موثرتر از دیگر داروها است. با این حال هنوز برای اعلام نظر قطعی در این مورد نیاز به آزمایش‌های بیشتری است تا سازوکار دقیق این خاصیت از خواص زنیان در بدن انسان هم مشخص شود.
۲. بهبود سطح کلسترول خون
تحقیقات در فاز حیوانی نشان داده‌اند که دانه‌های زنیان ممکن است بتوانند سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهند. سطوح بالای این دو ماده در بدن از عوامل خطرناک در ایجاد بیماری‌های قلبی است. در مطالعه‌ای مشخص شد که خواص پودر زنیان باعث کاهش کلسترول تام، کلسترول LDL یا همان کلسترول بد و تری‌گلیسیرید در خرگوش‌ها شده است.
در آزمایش مشابهی که روی موش‌ها انجام شد عصاره‌ی دانه‌ی زنیان باعث کاهش کلسترول تام، تری‌گلیسیرید و کلسترول بد و همچنین افزایش سطح کلسترول HDL (خوب) در بدن موش‌ها شده است. LDL در بدن می‌تواند به عنوان محافظ قلب عمل کند.
در هر دو مطالعه مشخص شده است که فقط وقتی دوز بالایی از پودر دانه‌ی زنیان مصرف شود در کاهش سطوح کلسترول بالا موثر خواهد بود. پس برای ارزیابی دوز مناسب مصرف و همچنین تاثیر آن در بدن انسان هنوز نیاز به مطالعه‌ی بیشتری وجود دارد.
۳. کاهش احتمالی فشار خون
فشار خون بالا یک بیماری بسیار شایع است که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. در روش‌های درمانی سنتی از داروهایی مثل مسدود کننده‌های کانال کلسیم برای کاهش فشار خون استفاده می‌شد. این مسدود کننده‌ها از ورود کلسیم به قلب جلوگیری می‌کنند و باعث منبسط شدن رگ‌های خونی می‌شوند تا فشار خون پایین بیاید.
در تحقیقاتی که روی ماده‌ای به نام تیمول، که یکی از عناصر اصلی موجود در دانه‌های زنیان است، انجام شده است مشخص شده که می‌تواند اثرات مسدود کنندگی کانال کلسیم داشته باشد و در نتیجه، به کاهش فشار خون کمک کند. این آزمایش روی موش‌ها اثرات مثبتی را ثبت کرده است. اما همچنان برای تاثیر ۱۰۰٪ آن در انسان، نیازمند آزمایشات بیشتر است.
۴. مبارزه با زخم معده و رفع سوءهاضمه
آیورودا یک علم درمانی باستانی و کهن مربوط به هند است که در آن از گیاهان طبی، ماساژ و یوگا برای درمان بیماران استفاده می‌شود. آیورودا به معنای علم زندگی است.
در طب آیورودا برای درمان زخم‌های گوارشی از دانه‌های زنیان استفاده می‌شود. بعضی از مطالعات روی خواص زنیان برای معده نشان می‌دهند که عصاره‌ی دانه‌ی زنیان یا عرق زنیان ممکن است با ایجاد زخم‌های گوارشی در مری، معده یا روده‌ی کوچک مقابله کند. در فاز حیوانی این آزمایشات مصرف عصاره‌ی دانه‌های زنیان در درمان زخم‌هایی که در اثر استفاده از ایبوبروفن ایجاد شده بود موثر بوده است.
همچنین عرق زنیان می‌تواند در پیشگیری و به درمان گاز معده و سوءهاضمه‌ی مزمن کمک کرده، درد و ناراحتی‌های مداوم در قسمت فوقانی معده را تسکین دهد. یکی از علت‌های ایجاد سوءهاضمه، تاخیر در تخلیه‌ی معده است و جالب اینجاست که استافده از پودر دانه‌ی زنیان در غذای موش‌ها، باعث بهبود این وضعیت شده است. البته هنوز آزمایشاتی در فاز انسانی در این مورد انجام نشده است.
۵. ممکن است در بهبود تنفس و جلوگیری از سرفه موثر باشد
بعضی از شواهد نشان می‌دهد که مصرف زنیان می‌تواند سرفه را تسکین دهد. این تحقیقات در مقیاس بسیار کوچکی انجام شده اما با بررسی اثرات مصرف دانه‌های زنیان روی خوکچه‌های هندی مشخص شد که بیشتر از کدئین در تسکین سرفه اثر دارد.
همچنین مصرف این دانه‌ها به بهبود تنفس کمک می‌کند. در مطالعه‌ای که روی افراد مبتلا به آسم انجام شده مشخص شده است که مصرف ۰.۲۵ تا ۰.۱۲۵ میلی‌لیتر عرق زنیان به ازای هر کیلوگرم وزنِ فرد، باعث افزایش جریان هوای ورودی به ریه‌ها ۳۰ تا ۱۸۰ دقیقه بعد از مصرف می‌شود.
اثر عرق زنیان در این آزمایش برابر با نئوفیلین (داروی رایج در درمان آسم) شناخته شده است. البته برای اعلام نظر نهایی در بهبود علائم تنفسی با عرق زنیان هنوز نیازمند انجام آزمایش‌های بیشتری هستیم.
۶. اثرات ضدالتهابی
التهای می‌تواند خوب یا بد باشد. التهاب کوتاه مدت روش طبیعی بدن برای محافظت از شما در برابر بیماری یا آسیب است. اما التهاب مزمن می‌تواند اثرات منفی روی بدن داشته و خطر ابتلا به بعضی از بیماری‌ها را افزایش دهد. در بررسی‌های انجام شده مشخص شده است که دانه‌های زنیان دارای اثرات ضدالتهابی هستند و به کاهش موثر التهابات کمک می‌کنند. همچنین عرق زنیان هم اثرات ضدالتهابی بالقوه‌ای را از خود نشان داده است.
در آزمایشی که روی موش‌ها انجام شده مشخص شده است که مصرف عصاره یا عرق زنیان به مدت ۲۱ روز، التهابات مربوط به آرتریت را بهبود بخشیده است. البته برای اثبات چنین اثری در بدن انسان همچنان نیازمند تحقیقات بیشتر هستیم.
خواص زنیان برای کبد چرب
مصرف دانه، پودر و عرق زنیان در درمان کبد چرب غیرالکلی بسیار موثر است. برای بهبود علائم کبد چرب با کمک زنیان باید یک قاشق چای‌خوری دانه‌ی زنیان، یک قاشق چای‌خوری زیره و کمی سنگ نمک را با هم مخلوط کرده و آسیاب کنید. این پودر را روزی ۲ بار در آب جوش ریخته و بخار آن را تنفس کنید، سپس محتویات لیوان را به صورت دمنوش مصرف کنید.
خواص زنیان در لاغری
یکی از محبوب‌ترین خواص زنیان کاهش وزن و لاغری است. فیبر بالایی که در دانه‌های زنیان وجود دارد متابولیسم را افزایش می‌دهد. همچنین با کاهش اشتها از طریق پر کردن حجم معده، از پرخوری جلوگیری می‌کند. خواص زنیان برای لاغری فقط به اینجا ختم نمی‌شود. این دانه‌های کوچک و پرخاصیت با تحریک حرکات روده و خاصیت ملین، می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. همچنین با تقویت معده و از بین بردن سوءهاضمه به جذب بهتر مواد غذایی و لاغر شدن کمک می‌کند.
طریقه مصرف زنیان برای لاغری شکمی
اگر می‌خواهید از دانه‌ی زنیان برای لاغری استفاده کنید باید هر شب نصف قاشق چای‌خوری از آن را در نیم لیتر آب خیس کرده و صبح به صورت ناشتا بنوشید. استفاده از عرق زنیان برای لاغری راحت‌تر است. فقط کافی است ظهر و شب بعد از هر وعده‌ی غذایی نصف استکان عرق زنیان را یک لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید.
همچنین می‌توانید ۲ تا ۴ گرم از گیاه زنیان را به روش دم کردن دمنوش‌ها آماده کنید و روزی سه بار به اندازه‌ی نصف فنجان بنوشید. استفاده از پودر زنیان به عنوان ادویه هم یکی از روش‌های لاغری با کمک زنیان است.
مصرف روزانه ۶ میلی‌گرم عصاره‌ی زنیان یا جویدن یک قاشق چای‌خوری دانه‌ی زنیان خام نیم ساعت قبل از صبحانه می‌تواند به کاهش وزن شما کمک کند.
عوارض زنیان
مصرف بیش از حد زنیان هم مثل هر ماده‌ی خوراکی دیگری با عوارض خاصی همراه است. کاهش شیر مادران شیرده، ایجاد واکنش‌های آلرژیک، ایجاد حساسیت به نور، افزایش میانگین دمای بدن، حالت تهوع، سوزش معده و احساس گیجی از عوارض مصرف بیش از حد زنیان است.